Tết Trung Thu có nguồn gốc từ nhiều truyền thuyết và phong tục cổ xưa. Một số tài liệu cho rằng lễ hội này bắt nguồn từ Trung Quốc, gắn liền với tích Hằng Nga bay lên cung trăng hay Đường Minh Hoàng du nguyệt cung. Khi du nhập vào Việt Nam, Trung Thu được tiếp nhận, biến đổi và trở thành nét văn hóa riêng mang đậm bản sắc dân tộc.
Ở nước ta, Tết Trung Thu gắn với đời sống nông nghiệp lúa nước. Rằm tháng Tám thường rơi vào khoảng giữa mùa thu, khi mùa màng đã tạm xong, lúa bắt đầu chín rộ, người nông dân có điều kiện nghỉ ngơi, sum họp và tổ chức lễ hội. Trăng tháng Tám sáng và tròn nhất trong năm, được xem như biểu tượng của sự viên mãn, đủ đầy và đoàn viên. Từ đó, người Việt hình thành nên phong tục ngắm trăng, cúng trăng và tổ chức rước đèn, phá cỗ.
Nếu như Tết Nguyên Đán là ngày Tết của người lớn, thì Trung Thu được coi là ngày Tết dành cho thiếu nhi. Trẻ em háo hức chờ đợi đêm rằm tháng Tám để được rước đèn ông sao, múa lân, phá cỗ và thưởng thức bánh nướng, bánh dẻo.
Hình ảnh những chiếc lồng đèn nhiều màu sắc lung linh trong đêm trăng không chỉ đem lại niềm vui cho trẻ nhỏ mà còn gieo vào lòng chúng niềm tin về sự tươi đẹp của tuổi thơ. Những trò chơi dân gian như múa lân, múa sư tử hay rước đèn giúp các em hiểu hơn về truyền thống dân tộc, gắn kết tình bạn và rèn luyện sự tự tin.
Bên cạnh đó, Tết Trung Thu còn là dịp để cha mẹ thể hiện tình yêu thương với con cái. Trong nhịp sống hiện đại, đôi khi bố mẹ bận rộn, không có nhiều thời gian bên con. Nhưng mỗi mùa Trung Thu đến, dù ở đâu, người lớn cũng cố gắng chuẩn bị cho con một mâm cỗ trông trăng, một chiếc lồng đèn, hay ít nhất là một hộp bánh. Những điều tưởng chừng nhỏ bé ấy lại để lại kỷ niệm ấm áp, theo suốt hành trình trưởng thành của mỗi đứa trẻ.
Tết Trung Thu còn được gọi là Tết Đoàn Viên. Trăng tròn tượng trưng cho sự trọn vẹn, đoàn tụ. Vào đêm rằm, các thành viên trong gia đình thường quây quần bên nhau, cùng dâng mâm cỗ cúng trăng, cùng thưởng trà, ăn bánh và trò chuyện.
Đây là dịp để người lớn tuổi kể lại cho con cháu nghe những câu chuyện xưa, để mọi người cùng ôn lại kỷ niệm và gắn kết tình thân. Những buổi sum họp ấy nhắc nhở mỗi người nhớ về cội nguồn, trân trọng gia đình và yêu thương nhau nhiều hơn.
Với những người đi làm ăn xa, Trung Thu càng trở nên thiêng liêng. Ánh trăng rằm nơi đất khách dễ khiến họ nhớ quê nhà, nhớ tiếng cười của con trẻ, nhớ hương vị bánh Trung Thu mẹ làm. Chính vì vậy, Tết Trung Thu không chỉ là ngày hội mà còn là sợi dây nối kết tâm hồn, giúp mỗi người tìm về nguồn cội, về mái ấm.
Không chỉ gói gọn trong phạm vi gia đình, Trung Thu còn mang giá trị lớn trong đời sống cộng đồng. Từ xưa, các làng quê thường tổ chức rước đèn tập thể, múa lân, hát trống quân, hát chèo thuyền… Những hoạt động ấy không chỉ tạo không khí vui tươi, nhộn nhịp mà còn tăng thêm sự gắn bó, đoàn kết trong cộng đồng.
Ngày nay, Trung Thu trở thành dịp để xã hội quan tâm hơn đến trẻ em, đặc biệt là những em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn, mồ côi, khuyết tật. Nhiều tổ chức, cơ quan, đoàn thể thường tổ chức chương trình “Đêm hội trăng rằm”, trao tặng quà, học bổng cho trẻ em nghèo. Điều này thể hiện tinh thần nhân ái, sẻ chia của dân tộc ta, làm cho ý nghĩa của Trung Thu càng thêm sâu sắc.
Ngoài ra, Tết Trung Thu còn là cầu nối giao lưu văn hóa. Nhiều địa phương tổ chức lễ hội lớn, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước. Qua đó, bạn bè quốc tế có cơ hội tìm hiểu, trải nghiệm và yêu mến hơn văn hóa truyền thống Việt Nam.
Bên cạnh niềm vui hội hè, Tết Trung Thu còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa triết lý. Ánh trăng tròn vằng vặc giữa bầu trời không chỉ biểu tượng cho sự đoàn viên mà còn gợi nhắc đến sự hoàn thiện, viên mãn trong cuộc sống. Người xưa thường ví “nguyệt hữu hối, nguyệt hữu viên” (trăng có lúc khuyết, lúc tròn), cũng như cuộc đời có thăng trầm, mất còn. Bởi vậy, khi ngắm trăng rằm Trung Thu, con người thêm trân trọng khoảnh khắc sum vầy, biết quý những gì đang có.
Trong tâm linh, người ta tin rằng ánh trăng có thể soi tỏ, gột rửa và mang đến sự an lành. Việc bày mâm cúng trăng với hoa quả, bánh trái là cách thể hiện lòng biết ơn trời đất, cầu mong một mùa màng bội thu, cuộc sống sung túc, gia đạo bình an.
Trong xã hội hiện đại, Trung Thu vẫn giữ được vị trí quan trọng. Dù cuộc sống thay đổi, công nghệ phát triển, nhưng đêm rằm tháng Tám vẫn là dịp để mọi người tạm gác lại lo toan, tìm về với những giá trị truyền thống.
Các loại bánh Trung Thu ngày nay đa dạng hơn về hình thức và hương vị, từ truyền thống đến hiện đại. Lồng đèn cũng phong phú, từ lồng giấy kiếng, đèn kéo quân cho đến đèn điện tử. Tuy nhiên, dù hình thức có đổi thay, tinh thần Trung Thu – tinh thần của sự đoàn viên, sẻ chia và yêu thương – vẫn không hề mất đi.
Đặc biệt, Trung Thu còn gợi lên tinh thần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc duy trì những phong tục như rước đèn, múa lân, cúng trăng chính là cách để chúng ta nhắc nhớ thế hệ trẻ về cội nguồn, về những nét đẹp cha ông để lại.
Tết Trung Thu không chỉ đơn thuần là ngày hội trăng rằm hay bữa tiệc phá cỗ của trẻ em. Đó là dịp để con người hướng về sự sum vầy, đoàn tụ, để thể hiện tình yêu thương gia đình và sự quan tâm đến cộng đồng. Đồng thời, đây còn là dịp để gìn giữ, tôn vinh và truyền lại cho thế hệ sau những giá trị văn hóa, đạo lý nhân sinh sâu sắc của dân tộc Việt Nam.
Có thể nói, ý nghĩa lớn nhất của Tết Trung Thu chính là tinh thần đoàn viên. Dù ở đâu, làm gì, chỉ cần ngẩng nhìn lên bầu trời đêm rằm tháng Tám, ta lại thấy lòng mình ấm áp, thấy tình thân xích lại gần nhau hơn, và thấy tự hào vì được sống trong một nền văn hóa giàu bản sắc.
Tác giả: UBND xã Phú Vinh Võ Nguyễn Minh Khoa, Khoa VNM
Những tin cũ hơn
Hôm nay
Tổng lượt truy cập